زگیل تناسلی یکی از شایعترین عفونتهای ویروسی منتقلشونده از راه رابطه جنسی است که توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد میشود.
بسیاری از افراد ممکن است ویروس را داشته باشند، اما دچار زگیل قابل مشاهده نشوند. از طرفی، بعضی زگیلها واضح و برجستهاند و بعضی دیگر پنهان، زیرپوستی یا صاف هستند و بدون معاینه تخصصی تشخیص داده نمیشوند.
به همین دلیل، تشخیص صحیح زگیل تناسلی یکی از مهمترین مراحل برای انتخاب درمان مناسب، جلوگیری از انتقال بیماری و پیشگیری از خطرات تیپهای پرخطر HPV (مانند ۱۶ و ۱۸) است.
در این مقاله تمام روشهای علمی، قطعی و بالینی برای تشخیص زگیل تناسلی را بررسی میکنیم. با کلینیک زهرا عسکری همراه باشید.
تشخیص زگیل تناسلی با معاینه بالینی (Clinical Examination)
اولین و رایجترین روش تشخیص، معاینه توسط پزشک متخصص است.
پزشک با توجه به شکل و محل ضایعات میتواند تا ۹۰٪ موارد را تشخیص دهد.
ویژگیهایی که پزشک هنگام معاینه بررسی میکند:
- شکل زگیل (گلکلمی، نوکتیز، صاف یا پاپولی)
- تعداد ضایعات
- محل درگیری (واژن، دهانه رحم، آلت، مقعد، کشاله ران)
- رنگ و بافت ضایعه
- رطوبت یا خشکی سطح
- وجود زخم یا التهاب
- مزایای این روش
- سریع
- بدون درد
- معمولاً کافی برای شروع درمان
محدودیتها
زگیلهای پنهان داخل واژن یا دهانه رحم دیده نمیشود
زگیلهای صاف ممکن است مشابه التهاب پوستی باشند
به همین دلیل، در بسیاری از موارد، پزشک از روشهای تکمیلی استفاده میکند.
تشخیص زگیل با تست اسید استیک
در این روش، پزشک محلول ۳ تا ۵ درصد سرکه سفید پزشکی (اسید استیک) را روی ضایعات احتمالی میزند.
نتیجه:
اگر ضایعه سفید شود : احتمال زیاد زگیل تناسلی است.
اگر تغییر رنگ ندهد : احتمالا زگیل نیست.
مزایای تست اسید استیک
تشخیص زگیلهای ریز و پنهان
کمک به تعیین محدوده ضایعه
مناسب برای بررسی دهانه رحم و واژن
محدودیتها
۱۰۰٪ قطعی نیست
بعضی التهابها هم سفید میشوند
نتیجه باید توسط پزشک تفسیر شود
این تست معمولا زمانی استفاده میشود که ضایعات کوچک و مشکوک باشند.
تشخیص زگیل تناسلی با کولپوسکوپی
کولپوسکوپی یکی از دقیقترین ابزارهای تشخیص زگیل در زنان است.
در این روش، پزشک با دستگاهی به نام کولپوسکوپ (دارای بزرگنمایی ۱۰ تا ۴۰ برابر) تمام ناحیه واژن و دهانه رحم را با دقت بررسی میکند.
موارد کاربرد کولپوسکوپی
مشکوک بودن به زگیل دهانه رحم
وجود ضایعات پنهان یا زیرپوستی
برداشت نمونه (بیوپسی) در صورت نیاز
بررسی تغییرات سلولی ناشی از HPV پرخطر
مزایا :
- تشخیص دقیق HPV حتی در مراحل اولیه
- بدون درد
- امکان بیوپسی همزمان
بسیار مهم:
زگیل دهانه رحم معمولا قابل مشاهده نیست و بدون کولپوسکوپی تشخیص داده نمیشود.
بیشتر بخوانید : دکتر زگیل تناسلی در مشهد
تست HPV DNA (آزمایش تعیین تیپ ویروس HPV)
این تست دقیقترین روش برای فهمیدن نوع ویروس است.
حتی اگر زگیل دیده نشود، تست HPV میتواند وجود انواع پرخطر را مشخص کند.
دو نوع اصلی تست HPV:
HPV High-Risk Typing : برای شناسایی تیپهای سرطانزا (مثل ۱۶ و ۱۸)
HPV Low-Risk Typing : برای تشخیص تیپهای ایجادکننده زگیل (مثل ۶ و ۱۱)
روش انجام
نمونهگیری از دهانه رحم در زنان
در مردان معمولاً بهصورت روتین انجام نمیشود مگر موارد خاص
مزایا
- دقیقترین تست برای تشخیص تیپ ویروس
- کمک به درمان و پیگیری
- تعیین خطر سرطان
محدودیت
- برای تشخیص زگیل قابل مشاهده لازم نیست
- ممکن است ویروس وجود داشته باشد اما ضایعهای دیده نشود
تست پاپ اسمیر (Pap Smear)
پاپ اسمیر یک تست تکمیلی برای تشخیص تغییرات سلولی دهانه رحم است؛ نه خود زگیل.
اما اگر دهانه رحم توسط HPV آلوده شده باشد، پاپ اسمیر میتواند تغییرات غیرطبیعی (ASCUS، LSIL، HSIL) را مشخص کند.
کاربردها
- تشخیص عوارض HPV پرخطر
- پیگیری بیماران مبتلا
- جلوگیری از سرطان دهانه رحم
مزایا
- سریع
- بدون درد
- مناسب برای غربالگری
بیوپسی (نمونه برداری)
اگر پزشک شک داشته باشد که ضایعه ممکن است:
از نوع غیر معمول باشد
احتمال بدخیمی داشته باشد
با درمانهای معمول بهبود نیافته باشد
بیوپسی انجام میشود.
نوع نمونهبرداری
یک تکه کوچک از ضایعه برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی میشود.
مزایا
دقیقترین روش تأیید
تفکیک زگیل از ضایعات شبیه آن (مثل تبخال یا مولوسکوم)
تشخیص زگیل تناسلی در مردان
در مردان، معاینه بالینی معمولاً کافی است.
پزشک این نواحی را بررسی میکند:
- سر آلت
- پوست ختنهگاه
- ناحیه بین ران و آلت
- بیضهها
- مقعد
- داخل کانال مقعد (در صورت نیاز با آنوسکوپی)
تشخیص زگیل تناسلی در زنان باردار
تشخیص در بارداری حساستر است، زیرا:
زگیلها ممکن است سریعتر رشد کنند
برخی درمانها ممنوع هستند
روشهای تشخیصی شامل:
معاینه بالینی
تست اسید استیک
کولپوسکوپی (ایمن و بدون خطر برای جنین)
تشخیص زگیل تناسلی در کودکان
اگر در کودکان زگیل تناسلی دیده شود، باید موارد زیر بررسی شود:
انتقال غیرجنسی (مثلا از طریق دست آلوده یا حوله)
انتقال از مادر در هنگام زایمان
موارد نادر سوءاستفاده جنسی
تشخیص معمولاً با:
- معاینه
- تست HPV
- بیوپسی در موارد دشوار
انجام میشود.
جمعبندی
تشخیص زگیل تناسلی نیازمند ترکیبی از موارد زیر است:
- معاینه دقیق پزشک
- ابزارهای تشخیصی تکمیلی مثل تست اسید استیک و کولپوسکوپی
- آزمایش HPV برای تعیین نوع ویروس
- پاپ اسمیر برای بررسی دهانه رحم
- بیوپسی در موارد پیچیده
منابع : Mayoclinic – Clevelandclinic
