زگیل تناسلی یکی از شایعترین عفونتهای ویروسی منتقلشونده از راه رابطه جنسی است که توسط ویروس HPV ایجاد میشود. گرچه اغلب مردم تصور میکنند همه زگیلها یک نوعاند، اما در واقع دهها تیپ ویروس HPV و چندین نوع مختلف ضایعه وجود دارد که هرکدام ظاهر، رفتار، میزان خطر و روش درمان متفاوتی دارند. شناخت این انواع برای انتخاب درمان صحیح و پیشگیری از عوارض بسیار ضروری است.
در این مقاله تمام انواع زگیل تناسلی (از نظر ظاهر، محل، ویروس، شدت خطر و… ) را یکجا و کامل بررسی میکنیم. با کلینیک عسکری همراه باشید.
تقسیمبندی زگیل تناسلی بر اساس نوع ویروس HPV
ویروس HPV بیش از ۲۰۰ تیپ مختلف دارد که حدود ۴۰ نوع آن ناحیه تناسلی را درگیر میکند. از نظر پزشکی، این ویروسها به دو گروه مهم تقسیم میشوند:
انواع کمخطر (Low-Risk)
این گروه بیشتر باعث زگیل تناسلی قابل مشاهده میشوند اما معمولاً خطر سرطانزایی ندارند.
مهمترین تیپهای کمخطر:
HPV 6 → عامل حدود ۹۰٪ زگیلهای تناسلی
HPV 11
HPV 42، ۴۳، ۴۴
ویژگیها:
باعث زگیلهای برجسته، گلکلمی یا صاف میشوند
معمولاً درد ندارند
احتمال تبدیل به سرطان بسیار پایین است
انواع پرخطر (High-Risk)
این تیپها ممکن است زگیل ایجاد نکنند، اما خطر بالای سرطان دهانه رحم، مقعد و آلت تناسلی دارند.
مهمترین انواع پرخطر:
HPV 16 (خطرناکترین تیپ و شایعترین عامل سرطانهای مرتبط)
HPV 18
HPV 31، ۳۳، ۴۵، ۵۲، ۵۸
نکته:
اگرچه این ویروسها زگیل ایجاد نمیکنند، اما وجودشان از طریق تست HPV مشخص میشود و نیاز به پیگیری پزشک دارند.
انواع زگیل تناسلی بر اساس ظاهر و شکل ضایعه
زگیلها شکلهای مختلفی دارند. این تفاوتها به تیپ ویروس و سیستم ایمنی بدن ارتباط دارد.
زگیل تناسلی گلکلمی (Cauliflower-like warts)
شایعترین نوع زگیل تناسلی
ویژگیها:
برجسته
چندتایی
سطح ناهموار و شبیه گلکلم
معمولاً توسط HPV 6 یا ۱۱ ایجاد میشود
بهسرعت بزرگ میشود
این نوع معمولاً نیاز به درمان دارد چون قابل انتقال زیاد است.
زگیلهای صاف (Flat Warts)
ویژگیها:
بسیار نازک و صاف
معمولاً رنگ پوست یا کمی تیرهتر
ممکن است بدون لمس قابل تشخیص نباشند
بهخصوص در واژن، دهانه رحم، آلت مردانه و کشاله ران دیده میشود
این نوع گاهی به اشتباه با لک یا التهاب پوستی تشخیص داده میشود.
زگیل نوکتیز (Condyloma Acuminata)
این نوع همان زگیل شایع تناسلی است اما با نوک برجسته.
ویژگیها:
برجستگیهای کوچک و متعدد
نوک تیز
نرم و مرطوب
بیشتر در نواحی مرطوب مثل اطراف مقعد، لابیای واژن و زیر پوست ختنهگاه دیده میشود
زگیلهای زیرپوستی یا پنهان
این زگیلها قابل مشاهده نیستند و فقط با کولپوسکوپی، وینگر تست (اسید استیک) یا معاینه دقیق دیده میشوند.
ویژگیها:
بدون علامت
اغلب در دهانه رحم و کانال واژن
ممکن است ویروس پرخطر باشد
این نوع یکی از دلایل ضرورت پاپاسمیر و تست HPV است.
بیشتر بخوانید : دکتر زگیل تناسلی در مشهد
زگیل رشتهای (Filiform warts)
ویژگیها:
ظریف، کشیده و نخمانند
بیشتر در نواحی اطراف آلت تناسلی یا کشاله ران
رشد عمودی
انواع زگیل تناسلی بر اساس محل درگیری بدن
زگیل هر جایی از ناحیه تناسلی یا اطراف آن ممکن است ظاهر شود.
زگیل تناسلی در زنان
محلهای شایع:
لابیا
واژن
دهانه رحم (سرویکس)
ناحیه تناسلی بیرونی
کشاله ران
اطراف مقعد
زگیل دهانه رحم بهخصوص خطرناک است چون ممکن است ناشی از HPV پرخطر باشد.
زگیل تناسلی در مردان
محلهای شایع:
سر آلت
بدنه آلت
ناحیه ختنهگاه
کیسه بیضه
کشاله ران
ناحیه مقعد
زگیل مقعدی
این نوع در هر دو جنس دیده میشود.
ویژگیها:
معمولاً گلکلمی
اغلب همراه با سوزش یا رطوبت
در داخل کانال مقعد هم ممکن است رشد کند
زگیل دهانی حلقی
در اثر تماس جنسی دهانی با فرد آلوده ایجاد میشود.
محلها:
زبان
لثه
گلو
لبها
تیپ های پرخطر (مثل ۱۶) ممکن است باعث سرطان حلق شوند.
انواع زگیل تناسلی بر اساس شدت و میزان خطر
زگیلهای کمخطر
اندازه کوچک
قابل مشاهده
اغلب با تیپ ۶ و ۱۱
احتمال سرطان صفر تا نزدیک صفر
زگیلهای پرخطر
معمولاً دیده نمیشوند
با تیپهای ۱۶ و ۱۸
میتوانند باعث تغییر سلولی و سرطان شوند
نیاز به پیگیری منظم
انواع زگیل از نظر شیوه انتقال
انتقال از طریق رابطه جنسی
شایعترین روش انتقال:
واژنی
مقعدی
دهانی
انتقال غیرجنسی
اگرچه نادر است اما ممکن است از طریق:
تیغ مشترک
حوله مرطوب
تماس پوست به پوست در ناحیه درگیر
اتفاق بیفتد، بهخصوص زمانی که ویروس فعال باشد.
انواع زگیل در افراد با سیستم ایمنی ضعیف
در افرادی مثل:
بیماران HIV
مصرفکنندگان کورتون طولانیمدت
افراد با بیماریهای خودایمنی
کسانی که استرس شدید دارند
انواع زیر بیشتر دیده میشود:
زگیلهای بزرگتر
زگیلهای مقاوم به درمان
زگیلهای متعدد
احتمال عود بیشتر
انواع زگیل تناسلی که با بیماریهای دیگر اشتباه گرفته میشوند
برخی ضایعات شبیه زگیل هستند اما HPV نیستند:
مولوسکوم (Molluscum Contagiosum)
برجستگیهای کوچک با فرورفتگی مرکزی
عامل آن ویروس دیگری است
درمانش متفاوت است
تبخال تناسلی (Herpes)
تاول و زخم دردناک
کاملاً متفاوت از زگیل
فیبرومها و خالهای گوشتی
بدون ویروس
ایجاد خطر انتقال ندارند
پاپول مرواریدی
در مردان
طبیعی و غیرعفونی
انواع درمان بر اساس نوع زگیل
درمان بسته به نوع زگیل تناسلی انتخاب میشود:
برای زگیلهای گلکلمی یا برجسته
لیزر CO2
کرایوتراپی
الکتروکوتر
برای زگیلهای صاف و پنهان
کرایو
لیزر
کولپوسکوپی برای ضایعات دهانه رحم
برای زگیلهای مقعدی
برداشتن همراه با بیحسی
ترکیب درمانها
برای زگیلهای متعدد
درمانهای چندمرحلهای
تقویت سیستم ایمنی
بیشتر بخوانید : درمان خانگی زگیل تناسلی
جمعبندی
زگیل تناسلی انواع مختلفی دارد و بسته به:
- تیپ ویروس
- شکل ضایعه
- محل
- شدت
- سیستم ایمنی
رفتار کاملا متفاوتی نشان میدهد.
بعضی انواع بیخطرند و فقط ظاهر ناخوشایند دارند، اما برخی دیگر حتی بدون ایجاد زگیل ممکن است ریسک سرطان داشته باشند.
منابع : Mayoclinic – Ncbi
